تسمه تایمینگ Timing belt در واقع یکی از مهمترین و حساس ترین نوع تسمه های صنعتی به لحاظ کارکرد است. تسمه تایمینگ هم بصورت حلقه های بسته با کد هایی مشخص که طول دقیق تسمه، تعداد دقیق دنده ها و طول گام دنده های تسمه تایمینگ را مشخص می کنند عرضه می شود و هم بصورت باز که بر حسب نیاز برای ماشین آلات خاص برش خورده و جوش حرارتی داده می شوند. تسمه های تایمینگ بر روی سطح داخلی خود دارای دنده هایی با فواصل دقیق و مشخص و بصورت عمود بر راستای اصلی تسمه تایمینگ هستند که در واقع فواصل، ارتفاع و گام های دقیق این دنده های می باشد که عملکرد صحیح تسمه تایمینگ را تضمین می کند.
وظیفه اصلی تسمه تایمینگ ایجاد هماهنگی زمانی بین عملکرد و گردش یک عضو ثانویه ماشین در اتصال با یک پولی یا دنده ورودی می باشد. ساده ترین و ملموس ترین نمونه از کاربری تسمه تایمینگ در موتور های احتراق داخلی مانند موتور های بنزینی یا دیزلی در تنظیم زمان دقیق بار شدن دریچه های سوخت و هوا از طریق تنظیم سرعت گردش میل بادامک می باشد. تسمه تایمینگ صنعتی از جمله تسمه های صنعتی می باشد که پارگی و عدم عملکرد آن می تواند آسیب های جبران ناپذیری به اجزای دیگر سیستم وارد آورده و از این رو بصورت منظم مورد تست و در صورت آسیب دنده های سطحی تعویض می شود.
هر گونه نقص در عملکرد تسمه تایمینگ می تواند عدم هماهنگی در زمانبندی و به دنبال آن آسیب به اجزای ماشین آلات اتوماسیون صنعتی یا موتور های احتراق را به نبال داشته باشد. آسیب های وارده بر پیکر تسمه تایمینگ تحت تاثیر تنش های سایشی، کششی، حرارتی و گاهی تماس با مواد خرنده در اطراف موتور می باشد. در این میان اصطکاک و از بین رفتن دنده ها و آسیب های سطحی از شایع ترین دلایل از کار افتادن تسمه تایمینگ محسوب می شوند. از این رو به منظور افزایش مقاومت دنده های تسمه های تایمینگ صنعتی اغلب با بکارگیری ترکیبات پلیمری ویژه ای از جمله Polyamide پلی آمید که مقاومت سایشی بالاتری نسبت به ترکیبات پلی یورتان در ساختار شیمیایی تسمه تایمینگ دارد استفاده می شود.پلی آمید که بصورت PA مشخص می شود در واقع یک ترموپلاستیک نیمه کریستال با دانسیته پایین به رنگ خاکستری بوده که در برابر اصطکاک سایشی و حرارت خواصی ایده آل دارد و بر روی سطح بیرونی دنده های تسمه تایمینگ مورد استفاده قرار می گیرد.
تسمه های تایمینگ بسته به اینکه بصورت یکطرفه تولید شده باشند و یا دو طرفه (دوبل) دارای پوشش ها و متریال های مختلفی هستند. توجه به این نکته که کل بدنه تسمه تایمینگ متشکل از یک ترکیب نبوده و به منظور افزایش مقاومت سایشی بر روی سطوح اصطکاکی و به منظور افزایش مقاومت کششی در داخل مغزی از روش هایی افزاینده استفاده شده است نیز اهمیت زیادی دارد. برای مشاهده و بررسی متریال و ترکیبات مورد استفاده در تولید تسمه تایمینگ می بایست با ایجاد یک برش عرضی به مشاهده و بررسی سطح مقطع و پروفیل ایجاد شده بپردازیم. در برش ایجاد شده سه بخش شامل روکش بیرونی از جنس پلیمری، مغزی تسمه تایمینگ که خود از دو بخش پلیمری و فلزی تشکیل شده و سطح داخلی که پوششی پلیمری دارد قابل مشاهده است که به بررسی هر یک می پردازیم.
علاوه بر مقاومت سایشی و حرارتی متریال و ترکیبات شیمیایی بکار گرفته شده در تولید تسمه تایمینگ بصورت مستقیم بر روی تنسایل کششی که یک کمیت مکانیکی مهم در عملکرد و طول عمر مفید این نوع از تسمه های صنعتی می باشد تاثیر می گذارد. تنسایل تسمه تایمینگ مفهومی از حفظ طول اتصال در منطقه الاستیک می باشد بدین معنا که با باز کردن تسمه تایمینگ از روی ماشین به وضعیت طولی قبلی باز گشته و تغییر طول دائمی نداشته باشد.
تسمههای تایمینگ به کشش نصب بسیار کم در مقایسه با تسمههای وی بلت نیاز دارند که فشار بسیار کمتری بر اجزای محرک مانند شفتها و یاتاقانها وارد میکنند. نیاز به تنش کششی کمتر در عملکرد تسمه های تایمینگ نسبت به تسمه انتقال نیرو وی بلت سبب می شود که عملکرد آنها نیز کم صدا تر بوده و درگیری دنده به دنده سبب می شود که احتمال سر خوردن تسمه تایمینگ بسیار اندک باشد. پروفیل دندانه تسمه تایم بر اساس شرایط مختلف انتخاب می شود. به عنوان مثال، در مواردی که هماهنگی حرکتی دقیق مورد نیاز است، ممکن است پروفیل دندانه تسمه تایمینگ بگونه ای انتخاب شود که حداقل لقی یا فاصله بین دندانه تسمه و شیار پولی را داشته باشد. در یک درایو با گشتاور بسیار بالا، پروفیل دندانه ای شکل منحنی سهمی به دلیل توانایی آن در انتقال قدرت و گشتاور بالا و در عین حال به حداقل رساندن احتمال پرش دندانه تسمه از چرخ دنده و به خطر انداختن هماهنگ سازی مطلوب خواهد بود. تسمه های تایمینگ نیز نسبت به تسمه های وی بلت نیاز به تعمیر و نگهداری کشش کمتری دارند. در حالی که تسمه های V-V باید به طور دوره ای بررسی شوند تا از حفظ کشش صحیح و جلوگیری از خزی و در نهایت سر خوردن تسمه انتقال نیرو وی بلت اطمینان حاصل شود. راندمان کاری تسمه تایمینگ در اغلب موارد بالای 98% بوده در حالی که راندمان مفید کاری تسمه وی بلت اغلب حدود 95% می باشد.
مانند تسمههای وی بلت، تسمههای تایمینگ در اندازهها و ساختارهای بسیار متنوعی در دسترس هستند که به آنها اجازه میدهد تقریباً در هر درایو یا اتصال پولی گزینهای باشند. همه تسمه های تایمینگ از نظر ساخت تا حدودی شبیه به هم هستند، تفاوت در نوع ترکیب بدنه تسمه، پروفیل دندانه و الیا یا کوردهای کششی استفاده شده در داخل ساختار تسمه تایمینگ به منظور افزایش مقاومت کششی در برابر خزش است. تسمه های تایمینگ در ساختار لاستیکی یا پلی اورتان موجود هستند. انتخاب لاستیک یا پلی اورتان به نوع کاربرد بستگی دارد. به عنوان مثال، در محیطهای تولیدی مانند صنایع غذایی که تمیزی در اولویت است، ممکن است از تسمه پلیاورتان استفاده شود، زیرا تمایل کمتری به ترک خوردن و گسستگی و در نهایت ریختن مواد نسبت به تسمه های مبتنی بر لاستیک دارد. برعکس، برای کاربردهای دمای بسیار بالا، یک تسمه تایمینگ لاستیکی به دلیل قابلیت گرمایی بسیار بالاتر آن انتخاب میشود.
تسمههای تایمینگ به Synchronous belts به معنی تسمه های همزمانی شناخته می شوند. این امر بدین معنا است که عملا در اتصالات ماشین آلات صنعتی زمانیکه نیاز به زمانبندی حرکتی در انتقال قدرت وجود دارد می بایست یا از سیستم زنجیر و چرخدنده و یا از سیستم پولی و اتصال تسمه تایمینگ استفاده نمود. قرارگیری دنده های تسمه تایمینگ در پشت دنده های پولی عملا احتمال سر خردن تسمه یا شیفت شدن فاز phase shift را به حداقل می رساند. در زیر به معرفی مزایای کاربری تسمه تایمینگ می پردازیم.
در توضیح کوتاه پیرامون موارد کاربری تسمه تایمینگ می توان گفت در مواردی که نیاز به اتصالی بدون شیفت، در سرعت و کشش پایین است این سری از تسمه های صنعتی بهترین انتخاب هستند. در صنایع بکارگیری سیستم تسمه تایمینگ و پولی اغلب در قیاس با سیستم چرخدنده و زنجیر قرار می گیرد که هر یک مزایای و معایب خود را دارند.
تسمه تایمینگ نیز مانند دیگر محصولات صنعتی با برند های متعددی تولید می شود. در یک کد خاص، در طول، عرض و ضخامت خاص با تعداد دنده های مشخص ممکن است محصولاتی با برند های مختلف از برند های اروپایی گرفته تا آسیایی و چینی در بازار یافت شود. بررسی و مقایسه مشخصات فنی برند های مختلف تسمه تایمینگ که شامل سختی سطحی (مقاومت سایشی)، تنسایل و مقاوت کششی در برابر خزش، مقاومت حرارتی، مقاومت شیمیایی در تماس با مواد و ... است عملا برای تمامی کاربران میسر نیست. مقایسه مشخصات فنی تسمه های تایمینگ نه تنها نیاز به دانش مکانیک در شناخت هر یک از کمیت ها در مقایسه دارد بلکه در صورت دستیابی به بروشور ها نیز امکان خواندن اطلاعات به زبان اصلی برای تمامی کاربران وجود ندارد. از این رو یکی از ساده ترین راه ها برای انتخاب و خرید تسمه تایمینگ با مشخصات کیفی مناسب انتخاب بر حسب برند تولید کننده می باشد. در زیر به معرفی برخی از برند های شناخته شده تولید کننده تسمه تایمینگ صنعتی می پردازیم.
روش مهندسی معکوس در دستیابی به ترکیبات شیمیایی بکار رفته در تولید به همراه کاربری ماشین آلات مدرن صنعتی این قابلیت را برای بسیاری از برند های متفرقه بالاخص محصولات کشور چین فراهم نموده است که امروزه شاهد تسمه تایمینگ با برند های چینی با کیفیت های بسیار رقابتی و قیمت مناسب تر نسبت به برند های معتبر باشیم. با این وجود تکنولوژی های خاص برند های معتبر تولید کننده تسمه تایمینگ چه در فراوری و چه در اتصال بخش های برش خورده در جوش حرارتی سبب بالاتر بودن طول عمر این محصولات نسبت به برند های متفرقه می شود.
گروه فنی رول پارس متشکل از مهندسین و تکنسین های کار آزموده جهت ماشوره و خرید تسمه تایمینگ برای کاربری های مختلف می باشد. با این وجود با توجه به حساسیت تسمه های تایمینگ صنعتی که نسبت به تمامی انواع دیگر تسمه ها دقیق تر و با تلرانس ابعادی کمتری مورد استفاده قرار می گیرد انتخاب و خرید تسمه تایمینگ نیاز به مشخصات فنی دقیق دارد. طول دقیق تسمه تایمینگ که بر حسب نوع و برند ماشین می تواند با ابعاد میلیمتری و یا اینچی مشخص شده باشد. عرض دقیق، ضخامت، طول گام دهنده ها، زاویه نشست و ارتفاع دنده و یا عمق دنده ها از مشخصات فنی عددی هستند که بصورت دقیق جهت خرید تسمه تایمینگ می بایست به رول پارس داده شوند.
در اغلب موارد مشخصات کامل عددی و فنی تسمه تایمینگ در بروشور های ماشین آلات صنعتی قید شده است. در صورت عدم دسترسی به این اطلاعات می توانید با بکارگیر کولیس با بیان نوع ماشین، تعداد دندانه های تسمه تایمینگ و طول گام دنده که در واقع با اندازه گیری از ابتدای یک دنده تا ابتدای دنده دیگر مشخص می شود و با استفاده از مشاوره فنی گروه رول پارس جهت خرید این تسمه اقدام نمایید. اندازه گیری طول تسمه های فرسوده حتی در صورت برش زدن و اندازه گیری به شکل خطی نیز با توجه به اینکه تمامی انواع تسمه های انتقال نیرو از جمله تسمه های تایمینگ در طولانی مدت دچار خزش می شوند جهت خرید مجدد این قطعه پیشنهاد نمی شود.
عرضه تسمه تایمینگ در رول پارس بسته به حساسیت کاربری می تواند هم از برند های معتبر جهانی مانند برند Optibelt آلمان و Megadyne ایتالیا صورت گرفته و یا بر حسب بودجه می تواند از برند های اقتصادی تر که اغلب چینی هستند انجام گیرد.
تسمه های تایمینگ اغلب نسبت به تسمه های انتقال نیرو با تنش های کششیس و حرارتی محدودتری روبرو هستند. از این رو متریال، مغزی ها و روکش های سطحی بکار گرفته شده در تولید تسمه تایمینگ صنعتی می بایست طول عمر کاری بالایی را به همراه داشته باشد. اما در صورتیکه در اتصال بر روی ماشین های صنعتی شما تسمه های تایمینگ دچار مشکلاتی مانند کنده شدن دنده های سطحی، بریدگی، از بین رفتن لبه ها و یا سایش موضعی هستید می بایست مشکل را نه در تسمه تایمینگ بلکه در پولی ها جستجو کنید.
یکی از راه های افزایش طول عمر کاری تسمه تایمینگ اطمینان از همراستا بودن دقیق پولی ها می باشد. در صورتیکه حتی حداقل اختلاف فاز در راستای اتصال فولی یا پولی هایی که تسمه تایمینگ بر روی آن قرار می گیرد وجود داشته باشد، تمرکز تنش بالایی را بر روی تسمه اعمال کرده و سبب می شود تسمه تایمینگ بصورت موضعی یا دنده های سطحی خود را از دست دهد و یا بصورت موضعی با سایش یا پارگی روبرو گردد. علاوه بر همراستایی پولی ها می بایست قابلیت گردش آسان پولی بدون مقاومت و حرکت پله ای نیز مورد بررسی قرار گیرد. در صورتیکه گریس کاری مناسبی بر روی پولی ها صورت نگرفته باشد حرکت دورانی آن بصورت پله ای با مقاومت لحظه ای روبرو خواهد بود که این مقاومت یک ضربه Impact را به تسمه تایمینگ تحمیل کرده که از مهمترین دلایل پارکی و کاهش طول عمر کاری تسمه تایمینگ صنعتی محسوب می شود.
بدون ترتیب ریگلاژ صحیح پولی ها که در نهایت به مشخص شدن فاصله دقیق مرکز به مرکز پولی ها می انجامد یکی دیگر از راه های کنترل تنش های کششی وارده بر تسمه تایمینگ محسوب می شود. افزایش فاصله مرکز به مرکز فولی ها سبب اعمال تنش کششی بیش از حد استاندارد تعیین شده توسط تولید کنندگان تسمه تایمینگ بوده و به پدیده خزش و پارگی تسمه می انجامد.